Motor giảm tốc, hay còn gọi là động cơ giảm tốc, là một loại động cơ điện có tốc độ đầu ra thấp hơn tốc độ đầu vào. Motor giảm tốc được sử dụng để truyền động cho các thiết bị, máy móc cần có tốc độ vòng quay thấp, nhưng cần có lực momen xoắn lớn.
Giới thiệu motor giảm tốc
Motor giảm tốc hay còn gọi là động cơ giảm tốc, là một thiết bị điện làm từ thép gồm 1 động cơ điện và hộp giảm tốc nối với nhau. Động cơ điện giúp chuyển điện năng ra cơ năng, còn phần hộp giảm tốc đóng vai trò giảm tốc độ vòng quay của động cơ điện, tăng momen xoắn và truyền động tới tải.
Cấu tạo của motor giảm tốc
Motor giảm tốc bao gồm hai bộ phận chính: động cơ điện và hộp giảm tốc.
- Động cơ điện: Động cơ điện có cấu tạo gồm 2 bộ phận chính: Stato và Roto. Stato gồm các cuộn dây của điện ba pha quấn trên các lõi sắt. Roto với thiết kế dạng hình trụ đóng vai trò như 1 cuộn dây quấn trên lõi thép.
- Hộp giảm tốc: Hộp giảm tốc bên trong đựng bộ chuyển động dùng bánh răng, trục vít… nhằm giảm tốc độ vòng quay của động cơ điện.
Nguyên lý hoạt động của motor giảm tốc
Khi động cơ điện hoạt động, các cuộn dây stato tạo ra từ trường quay. Roto quay theo từ trường quay và truyền động tới hộp giảm tốc. Trong hộp giảm tốc, các bánh răng hoặc trục vít sẽ ăn khớp với nhau, tạo ra mô-men xoắn lớn hơn và giảm tốc độ vòng quay của động cơ điện.
Cấu tạo của motor giảm tốc
Motor giảm tốc là một thiết bị điện cơ, được cấu tạo gồm hai bộ phận chính là:
- Motor điện: Có tác dụng tạo ra mô men xoắn (lực xoắn) để truyền cho hộp giảm tốc. Motor điện của bộ giảm tốc được quấn theo kiểu motor 3 pha 4 cực, gồm các chi tiết nhỏ như: Rotor, vòng bi, Stator, khoảng cách không khí và cuộn dây.
- Hộp giảm tốc: Có tác dụng giảm tốc độ vòng quay của motor điện, đồng thời tăng mô men xoắn. Hộp giảm tốc thường sử dụng bánh răng để truyền động.
Cấu tạo chi tiết của motor điện
- Rotor: Là một bộ phận của motor điện, có chức năng làm quay trục để cung cấp năng lượng cơ học. Rotor thường gồm các dây dẫn có dòng điện, tương tác với từ trường của Stator để tạo ra các lực quay trục. Tuy nhiên, một số Rotor có cánh quạt mang nam châm vĩnh cửu và Stator giữ dây dẫn.
- Vòng bi: Router có thể quay được là nhờ sự hỗ trợ của vòng bi, cho phép Rotor xoay trục của nó.
- Stator: Đây là bộ phận thuộc phần tĩnh của mạch điện từ động cơ, thường bao gồm các nam châm vĩnh cửu hoặc các cuộn dây. Các lõi của Stator thường được tạo từ nhiều tấm kim loại mỏng, được gọi là laminations. Laminations đảm nhận nhiệm vụ làm giảm tổn thất năng lượng có thể xảy ra nếu một lõi rắn được sử dụng.
- Khoảng cách không khí: Là khoảng cách được tính giữa Rotor và Stator. Khoảng cách này có ảnh hưởng quan trọng đến các hoạt động của động cơ Khoảng cách không khí sẽ giúp làm tăng dòng chảy từ hoá cần thiết. Do đó, bạn nên lắp máy với một khoảng cách tối thiểu để tránh gây ra tiếng ồn và tổn thất không đáng có.
- Cuộn dây: Bao gồm các dây được đặt trong cuộn dây, thường được quấn quanh một lõi sắt mỏng, mềm để tạo thành các cực từ khi được kích hoạt bằng dòng điện.
Cấu tạo chi tiết của hộp giảm tốc
Hộp giảm tốc thường sử dụng bánh răng để truyền động. Các bánh răng có thể được chế tạo từ nhiều loại vật liệu khác nhau, như gang, thép, nhôm,…
Hộp giảm tốc có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm:
- Theo loại động cơ điện: Motor giảm tốc có thể được phân loại thành motor giảm tốc AC và motor giảm tốc DC.
- Theo loại hộp giảm tốc: Motor giảm tốc có thể được phân loại thành motor giảm tốc bánh răng, motor giảm tốc trục vít, motor giảm tốc hành tinh,…
- Theo tỷ số truyền: Motor giảm tốc có thể được phân loại thành motor giảm tốc tỉ số truyền cố định và motor giảm tốc tỉ số truyền thay đổi.
Motor giảm tốc phổ biến
Phân loại motor giảm tốc
Motor giảm tốc là một thiết bị cơ điện, có tác dụng giảm tốc độ vòng quay của động cơ điện, đồng thời tăng mô men xoắn. Motor giảm tốc được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm: sản xuất công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp, chế biến thực phẩm, vận tải,…
Motor giảm tốc được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm:
- Theo số cấp truyền động: Motor giảm tốc được phân loại theo cách này sẽ được chia thành nhiều dòng tùy theo cấp truyền động. Cấp truyền động là số lần tốc độ của trục ra giảm so với trục vào. Cấp truyền động càng cao thì tốc độ trục ra càng giảm, mô men xoắn trục ra càng tăng.
- Theo nguyên lý truyền động: Với những motor điện giảm tốc có bánh răng và bánh vít trục vít sẽ được chia thành các loại như: motor giảm tốc bánh răng, giảm tốc hành tinh,…
- Theo kiểu dáng lắp đặt: Motor giảm tốc được phân loại theo cách này sẽ được chia thành các loại như: motor giảm tốc chân đế, motor giảm tốc mặt bích,…
- Theo công suất: Motor giảm tốc được phân loại theo cách này sẽ được chia thành các loại như: motor giảm tốc công suất nhỏ, motor giảm tốc công suất trung bình, motor giảm tốc công suất lớn,…
- Theo tỉ số truyền: Motor giảm tốc được phân loại theo cách này sẽ được chia thành các loại như: motor giảm tốc tỉ số truyền cố định, motor giảm tốc tỉ số truyền thay đổi,…
Phân loại motor giảm tốc theo số cấp truyền động
Theo số cấp truyền động, motor giảm tốc được phân thành các loại sau:
- Motor giảm tốc 1 cấp: Motor giảm tốc 1 cấp có cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ, nhưng tỉ số truyền không cao. Motor giảm tốc 1 cấp thường được sử dụng trong các ứng dụng đơn giản, yêu cầu tốc độ và mô men xoắn không quá cao.
- Motor giảm tốc 2 cấp: Motor giảm tốc 2 cấp có cấu tạo phức tạp hơn motor giảm tốc 1 cấp, nhưng tỉ số truyền cao hơn. Motor giảm tốc 2 cấp thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu tốc độ và mô men xoắn cao hơn.
- Motor giảm tốc 3 cấp: Motor giảm tốc 3 cấp có cấu tạo phức tạp nhất, nhưng tỉ số truyền cao nhất. Motor giảm tốc 3 cấp thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu tốc độ và mô men xoắn rất cao.
Phân loại motor giảm tốc theo nguyên lý truyền động
Theo nguyên lý truyền động, motor giảm tốc được phân thành các loại sau:
- Motor giảm tốc bánh răng: Motor giảm tốc bánh răng là loại motor giảm tốc phổ biến nhất. Motor giảm tốc bánh răng có cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ, nhưng khả năng truyền động ổn định, bền bỉ. Motor giảm tốc bánh răng thường được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm: sản xuất công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp, chế biến thực phẩm, vận tải,…
- Motor giảm tốc hành tinh: Motor giảm tốc hành tinh là loại motor giảm tốc có cấu tạo phức tạp hơn motor giảm tốc bánh răng. Motor giảm tốc hành tinh có khả năng truyền động mô men xoắn lớn, nhưng giá thành cao hơn motor giảm tốc bánh răng. Motor giảm tốc hành tinh thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu mô men xoắn lớn, như máy móc xây dựng, máy công nghiệp nặng,…
- Motor giảm tốc trục vít: Motor giảm tốc trục vít là loại motor giảm tốc có khả năng truyền động tự hãm. Motor giảm tốc trục vít thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu dừng đột ngột, như máy nâng hạ, máy móc tự động hóa,…
Phân loại motor giảm tốc theo kiểu dáng lắp đặt
Theo kiểu dáng lắp đặt, motor giảm tốc được phân thành các loại sau:
- Motor giảm tốc chân đế: Motor giảm tốc chân đế có chân đế để lắp đặt cố định. Motor giảm tốc chân đế thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu độ ổn định cao, như máy móc sản xuất công nghiệp, máy móc xây dựng,…
- Motor giảm tốc mặt bích: Motor giảm tốc mặt bích có mặt bích để lắp ghép với các thiết bị khác. Motor giảm tốc mặt bích thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu độ linh hoạt cao, như máy móc tự động hóa, máy móc nông nghiệp,…
Ứng dụng motor giảm tốc
Motor giảm tốc là một thiết bị cơ khí được sử dụng để giảm tốc độ quay của động cơ, đồng thời tăng mô men xoắn. Motor giảm tốc được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:
- Ngành sản xuất công nghiệp: Motor giảm tốc được sử dụng trong các dây chuyền sản xuất, máy móc thiết bị để điều chỉnh tốc độ, tăng mô men xoắn, giúp quá trình sản xuất được hiệu quả hơn. Một số ứng dụng điển hình của motor giảm tốc trong ngành sản xuất công nghiệp bao gồm:
- Máy móc chế biến thực phẩm: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy trộn, máy xay, máy ép, máy đóng gói,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình chế biến thực phẩm được an toàn, hiệu quả.
- Máy móc chế biến gỗ: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy cưa, máy bào, máy tiện,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình chế biến gỗ được chính xác, nhanh chóng.
- Máy móc chế biến kim loại: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy tiện, máy phay, máy mài,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình chế biến kim loại được chính xác, bền bỉ.
- Máy móc xây dựng: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy nâng hạ, máy trộn bê tông, máy xúc,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình xây dựng được thuận lợi, an toàn.
- Máy móc vận tải: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy kéo, xe nâng,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình vận tải được hiệu quả, an toàn.
- Ngành nông nghiệp: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy móc nông nghiệp như máy cày, máy gặt, máy bơm nước,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình canh tác được hiệu quả hơn.
- Ngành xây dựng: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy móc xây dựng như máy khoan, máy cắt, máy hàn,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình xây dựng được thuận lợi, an toàn.
- Ngành vận tải: Motor giảm tốc được sử dụng trong các phương tiện vận tải như ô tô, xe máy, xe tải,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình vận tải được hiệu quả, an toàn.
- Ngành y tế: Motor giảm tốc được sử dụng trong các máy móc y tế như máy mổ, máy xét nghiệm, máy X-quang,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình khám chữa bệnh được chính xác, an toàn.
- Ngành điện: Motor giảm tốc được sử dụng trong các thiết bị điện như máy phát điện, máy biến áp,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình sản xuất điện, truyền tải điện được hiệu quả.
- Ngành dân dụng: Motor giảm tốc được sử dụng trong các thiết bị dân dụng như máy giặt, máy sấy, máy hút bụi,… để điều chỉnh tốc độ và tăng mô men xoắn, giúp quá trình sử dụng các thiết bị được thuận tiện, an toàn.
Ngoài ra, motor giảm tốc còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như: chế biến thực phẩm, khai thác khoáng sản, môi trường,…
Lựa chọn motor giảm tốc phù hợp
Để lựa chọn motor giảm tốc phù hợp, cần xác định các yếu tố sau:
- Công suất động cơ: Công suất động cơ là thông số quan trọng nhất để xác định khả năng tải trọng của motor giảm tốc.
- Tỉ số truyền: Tỉ số truyền là thông số quan trọng để xác định tốc độ quay đầu ra của motor giảm tốc.
- Kiểu lắp đặt: Motor giảm tốc có thể được lắp đặt theo nhiều kiểu khác nhau như: chân đế, mặt bích,…
- Vật liệu chế tạo: Motor giảm tốc có thể được chế tạo từ nhiều vật liệu khác nhau như: gang, thép, nhôm,…
Tùy theo nhu cầu sử dụng, có thể lựa chọn motor giảm tốc có các thông số phù hợp.
Xem thêm hộp số giảm tốc: